75 lat Polskiego Związku Wędkarskiego. „Nie chcemy być tylko sklepem do sprzedawania zezwoleń”

Zbliżają się wyjątkowe obchody 75-lecia Polskiego Związku Wędkarskiego. Jakie znaczenie ma ten jubileusz dla całego środowiska wędkarskiego w Polsce?
Kluczowe. Polscy wędkarze mają silną, ogólnopolską organizację, zbudowaną w oparciu o solidne, prawie 150-letnie tradycje zorganizowanego wędkarstwa polskiego. Obecnie PZW liczy blisko 600 tys. członków zrzeszonych w 42 okręgach i 2500 kół – jest największą i najbardziej wpływową organizacją wędkarską w Polsce. Od 75 lat reprezentuje interesy wędkarzy przed władzami państwowymi i samorządowym, zarówno na szczeblu lokalnym jak i centralnym. Bierze aktywny udział we wszelkich procesach legislacyjnych i konsultacjach aktów prawnych związanych z ochroną i eksploatacją zarówno szeroko pojętego środowiska naturalnego, jak i zwierząt je zamieszkujących. Działacze i pracownicy PZW są członkami wielu komisji utworzonych w ramach wsparcia działań, m.in. Departamentu Rybołówstwa w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Czynnie uczestniczymy w tworzeniu prawa, w tym dotyczącego Funduszy Unijnych skierowanych do sektora rybackiego w naszym kraju. Jubileusz 75-lecia uświadamia nam, że PZW przetrwał w dobrej kondycji wszystkie powojenne zmiany ustrojowe, ponieważ jest apolityczny i zawsze otwarty dla miłośników wędkarstwa i przyrody, niezależnie od ich wieku, płci, narodowości oraz przekonań politycznych i religijnych.
 
 
Jakie były najważniejsze kamienie milowe w historii związku i które osiągnięcia uważa pani za szczególnie istotne?
Z pewnością przełomowy dla naszego Związku był czas radykalnych zmian w systemie zarządzania wodami w Polsce, które wprowadziła uchwalona w 1985 roku ustawa o rybactwie śródlądowym. Na mocy tej ustawy podzielono śródlądowe wody publiczne na obwody rybackie, które Regionalne Zarządy Gospodarki Wodnej (reprezentujące Skarb Państwa) oddawały w użytkowanie osobom fizycznym i prawnym na drodze konkursów ofert. Związek musiał dostosować do tych zmian swoje działania.
Kolejny kamień milowy to połowa lat 90. ubiegłego wieku, kiedy to każdy z okręgów PZW uzyskał osobną osobowość prawną, dzięki czemu mógł zawierać ze Skarbem Państwa umowy o tzw. użytkowanie rybackie wód na swoim terenie i samodzielnie nimi gospodarować. Ten system działa do dziś, a PZW gospodaruje na ok. 217 tys.ha (ok. 35%) polskich wód śródlądowych, które zarybia, chroni i udostępnia wędkarzom – jest największym wędkarsko-rybackim użytkownik wód śródlądowych w Polsce. Zachowanie przez te 75 lat, mimo zmian ustrojowych, stabilności prawnej i finansowej oraz jedności Związku jest z pewnością sporym sukcesem.
 
 
Jakie inicjatywy obecnie prowadzi związek, aby wspierać rozwój wędkarstwa i edukację ekologiczną wśród społeczności?
Działania prorozwojowe i edukacyjne mają miejsce na wszystkich poziomach organizacyjnych Związku: Zarządu Głównego, okręgówki kół PZW. Koła, które są solą naszego Związku, prowadzą w całej Polsce egzaminy na wymaganą ustawowo kartę wędkarską, jak również szkółki wędkarskie, które wychowują kolejne pokolenia wędkarzy, edukując ich nie tylko w zakresie sztuki wędkowania i znajomości przepisów prawa, ale również etyki i wrażliwości na środowisko naturalne.
 
Kilka lat temu powstał nowoczesny portal PZW, który stał się dla Zarządu Głównego, okręgów i kół PZW szerokim kanałem informacyjnym, służącym m.in. rozpowszechnianiu treści edukacyjnych. Istotną rolę w dostarczaniu wiedzy, informacji i materiałów edukacyjnych odgrywa również działalność wydawnicza PZW. W wydawanym od 90 lat wysoko nakładowym miesięczniku „Wiadomości Wędkarskie” regularnie są publikowane edukacyjne treści związane z wędkarstwem, turystyką, rekreacją i ochroną środowiska. PZW wydaje również książki i poradniki z zakresu wędkarstwa, biologii ryb, ochrony przyrody i innych tematów związanych z wodami. Od ponad 30 lat publikowane są „Roczniki naukowe PZW”, w których przedstawiane są najnowsze wyniki badań naukowych wykonywanych przez zespoły naukowców współpracujących z PZW.
 
PZW pełni kluczową rolę w popularyzacji wędkarstwa sportowego oraz w szkoleniu wędkarzy-sportowców. Corocznie organizuje kilka tysięcy zawodów na różnych szczeblach: od lokalnych, po mistrzowskie i międzynarodowe. Zawodnicy kadry PZW należą do ścisłej światowej czołówki, zwłaszcza w dyscyplinach: spławikowej, muchowej i rzutowej, w kategorii mężczyzn, kobiet i juniorów. Wyczynowy sport wędkarski organizowany przez PZW jest najlepszym ambasadorem i chlubą naszego stowarzyszenia.
 
PZW aktywnie promuje związkowe zawody i sukcesy polskich zawodników w swoich mediach: w Wiadomościach Wędkarskich, na profilach PZW Facebook, Instagram, YouTube oraz na portalu internetowym https://pzw.pl/. To podnosi świadomość wędkarzy w dziedzinie wędkarstwa sportowego i zachęca ich do udziału w zawodach. Warto też wspomnieć o działaniach PZW popularyzujących wędkarstwo podczas największych w Polsce imprez wędkarskich i sportowych, takich jak: Targi Wędkarstwa i Survivalu w Kielcach, targi Rybomania w Poznaniu oraz Narodowy Dzień Sportu.
 
 
 
Czy może Pani opowiedzieć o projektach skierowanych do młodych wędkarzy i popularyzacji tej pasji wśród nowych pokoleń?
Polski Związek Wędkarski aktywnie współpracuje z młodzieżą, dając jej możliwość zaangażowania się w wędkarstwo, rozwijania umiejętności w tej dziedzinie, a także kształtowania odpowiedzialności wobec przyrody. Obecnie zrzesza ok. 50 tys. członków uczestników (do 16 lat). W ramach programów edukacyjnych organizuje każdego roku ok. 1400 kursów i szkoleń wędkarskich, które pomagają młodym wędkarzom zdobywać wiedzę na temat technik wędkowania, zasad etyki wędkarskiej, bezpieczeństwa nad wodą, zrównoważonego rybołówstwa, biologii ryb, ekologii wód i ochrony środowiska. Uczestniczy w nich rocznie ok. 40 tys. młodych adeptów wędkarstwa. PZW regularnie organizuje kolonie i obozy wędkarskie dla młodzieży, podczas których młodzi wędkarze spędzają czas na łonie natury, uczą się wędkarskich technik, poznają różne gatunki ryb i zdobywają doświadczenie pod okiem kwalifikowanych instruktorów. PZW wspiera i zachęca młodzież do udziału w konkursach i zawodach wędkarskich, które są doskonałą okazją do zdrowej rywalizacji, szybkiej nauki wędkowania nawiązywania kontaktów z rówieśnikami interesującymi się wędkarstwem. Młodzież aktywnie uczestniczy również w akcjach sprzątania brzegów rzek i jezior organizowanych w kołach PZW. Szczególnym wydarzeniem mobilizującym do takiej aktywności jest „Dzień Ziemi” obchodzony 22 kwietnia oraz „Tydzień Czystości Wód” organizowany w pierwszym tygodniu kwietnia. Podczas tych akcji zbierane są śmieci z brzegów polskich wód oraz wykrywane nielegalne zrzuty ścieków zatruwających wodę.
 
W najbliższym czasie w ramach swojej działalności, Polski Związek Wędkarski planuje stworzyć mobilną ścieżkę dydaktyczną wyposażoną w urządzenia multimedialne, która będzie przewożona między szkołami. Powstaną materiały edukacyjne w formie skryptu do zajęć edukacyjnych. Planujemy wytworzyć filmy edukacyjne pokazujące pracę organizacji działających na rzecz rybactwa i ekologii, jak również podcasty jako materiał uzupełniający do zajęć edukacyjnych.
 
W jaki sposób Związek współpracuje z lokalnymi społecznościami i organizacjami w ramach ochrony środowiska wodnego?
W zakresie ochrony wód PZW aktywnie współpracuje z innymi organizacjami pozarządowymi. Wraz z WWF Polska prowadzi projekty udrażniania rzek i odbudowy tarlisk ryb reofilnych (prądolubnych) oraz łososiowatych. W ubiegłych latach PZW wraz z innymi organizacjami pozarządowymi brał czynny udział w projektach LIFE i LIFE+, których celem było udrożnienie i renaturyzacja rzek zwłaszcza na Pomorzu, np. Niebieski Korytarz Regi, Niebieski Korytarz Iny, LifeDrawaPL. Współpraca z organizacjami pozarządowymi, takimi jak Koalicja Ratujmy Rzeki, obejmuje również wymianę informacji oraz współpracę w zakresie tworzenia opracowań i ekspertyz na potrzeby instytucji i Parlamentu RP, dotyczących ochrony wód i ichtiofauny oraz odbudowy zasobów ryb po katastrofie odrzańskiej. Ostatnio PZW rozpoczął współpracę z Polskim Związkiem Łowieckim i z kilkoma innymi organizacjami pozarządowymi w ramach Krajowego Forum Zrównoważonego Rozwoju Zasobów Naturalnych (KFZR) w zakresie promowania m.in. etycznych formy działalności gospodarczej, takich jak: leśnictwo, rolnictwo, łowiectwo, rybołówstwo, pszczelarstwo, przetwórstwo drewna, weterynaria czy jeździectwo – jako elementów polskiego dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego. 
 
Jakie wyzwania stoją dziś przed Polskim Związkiem Wędkarskim i jakie są plany na kolejne lata?
Planów jest wiele. Wymienię te, których celem jest rozwiązani najbardziej palących problemów polskich wód. Polski Związek Wędkarski lobbuje za ograniczeniem populacji kormorana oraz za zwiększeniem kar za wykroczenia i przestępstwa kłusownicze. Niezbędne jest przygotowanie obywatelskich projektów nowych ustaw. Sporym problemem jest brak w dotychczasowych ustawach definicji kłusownictwa. Trzeba więc spowodować, aby taka definicja pojawiła się w polskim prawie, co z kolei umożliwi skuteczniejszą penalizację tego rodzaju przestępstw. Poza tym staramy się o zwiększenie uprawnień strażników Społecznej Straży Rybackiej (SSR), w tym zapewnienie dostępu do danych osobowych osób ukaranych. Współpracujemy w tej kwestii z posłami. Lobbujemy za utworzeniem Straży Użytkownika Rybackiego (SUR), którą będzie można finansować z naszych związkowych pieniędzy, w tym również z funduszy Zarządu Głównego PZW. Bez załatwienia tych spraw problem kłusownictwa będzie nadal rósł – proporcjonalnie do wzrostu cen ryb na rynku. Podejmujemy też starania o zmianę przepisów nakładających na użytkowników rybackich wód obowiązek pokrywania ogromnych kosztów utylizacji ryb śniętych w wyniku np. katastrof ekologicznych – takich jak ta na Odrze, niezawinionych przez tych użytkowników. Tymi kosztami nie powinni być obciążani wędkarze, lecz truciciele wód (niezależnie od nakładanych na nich kar) lub skarb państwa – jeśli z jakichś powodów nie uda się ich wykryć. Planem w trakcie realizacji jest również cyfryzacja Polskiego Związku Wędkarskiego na wszystkich szczeblach organizacyjnych. Działająca coraz lepiej Centralna Baza Danych (CBD) członków PZW oraz ostatnio uruchomiona aplikacja PZW są na bieżąco ulepszane i wdrażane we wszystkich okręgach i kołach PZW. Pracujemy nad tym by CBD została połączona z rządowym systemem M-Obywatel. Wynikają z tego korzyści dla wędkarzy i użytkowników rybackich wód. Wędkarze mogą (choć jeszcze nie we wszystkich 42 okręgach) w łatwy i szybki sposób – online (np. za pomocą smartfonów) opłacać składki i uzyskiwać licencje na wędkowanie na dowolne łowisko PZW, w dowolnym czasie (24 godziny na dobę) i z dowolnego miejsca w Polsce, korzystając automatycznie z przysługujących im ulg, jak również łatwo wypełniać wymagane przepisami elektroniczne rejestry połowów.  Natomiast użytkownikom rybackim, czyli okręgom PZW, informacje z CBD i aplikacji pozwalają sprawować lepszą kontrolę nad zasobnością i strukturą gatunkową wód oraz precyzyjniej dostosowywać do niej zarybienia i warunki połowu ryb w poszczególnych akwenach.
 
PZW będzie również kontynuować promowanie zrównoważonego rybołówstwa i rybactwa oraz podnoszenie świadomości na temat wartości lokalnych produktów rybnych, jednocześnie podkreślając konieczność dbałości o stan ekologiczny jezior i rzek oraz ich ochrony przed zanieczyszczeniami. Planujemy szereg społecznych kampanii informacyjnych, realizowanych z zastosowaniem wielu kanałów komunikacji oraz działań edukacyjnych w szkołach podstawowych, gastronomicznych oraz na festiwalach plenerowych i targach branżowych.
 
 
Czy w jubileuszowym roku przewidziane są specjalne wydarzenia lub akcje, które szczególnie chciałaby pani podkreślić?
Tak. Przewidujemy jubileuszowe konferencje, połączone z panelami dyskusyjnymi i szkoleniem kadr związkowych. Wezmą w nich udział działacze i pracownicy Związku oraz, jako prelegenci, współpracujący z nami naukowcy i specjaliści z różnych dziedzin. Podczas tych konferencji zostanie również przypomniana historia PZW, a osoby najbardziej zasłużone dla naszego Związku otrzymają okolicznościowe wyróżnienia.
 
 
Jak pani osobiście ocenia rolę wędkarstwa w kształtowaniu świadomości ekologicznej i bliskości ludzi z naturą?
Bardzo wysoko. Wędkarze to ludzie żywotnie zainteresowani ochroną wód oraz otaczającej przyrody, którzy są gotowi poświecić w tym celu swój prywaty czas a nawet własne pieniądze. Wędkarze-wolontariusze biorą udział w patrolach antykłusowniczych, zarybieniach wód, budowie sztucznych tarlisk dla ryb i usuwaniu śmieci z brzegów naszych rzek i jezior. Bezinteresownie pilnują naszych wód publicznych – jako pierwsi alarmują odpowiednie służby o zanieczyszczeniach i skażeniach wód oraz bezinteresownie biorą udział w usuwaniu ich skutków. Tak było podczas katastrofy ekologicznej na Odrzew 2022 roku, skażenie zbiornika Dzierżno Duże w 2024 r. i tegorocznego masowego śnięcie ryb na Wkrze. Pokazywały to największe media, również Onet, co z pewnością miało duże znaczenie w kształtowaniu świadomości ekologicznej naszego społeczeństwa. Poza tym wędkarze dają przykład, zwłaszcza młodym ludziom, w jaki sposób warto we współczesnym świecie zdrowo wypoczywać i regenerować psychikę na łonie natury. Ten przykład również ma szerokie oddziaływanie społeczne, jako że wędkarzy znajdujemy we wszystkich środowiskach i grupach społecznych.
 
  
Jakie przesłanie chciałaby pani przekazać członkom związku oraz wszystkim miłośnikom wędkarstwa w kontekście jubileuszu?
„Wspólnie możemy więcej” - 4 lata temu to był mój slogan wyborczy, który jest nadal aktualny. Jestem głęboko przekonana, że my, wędkarze, razem jesteśmy w stanie sprawić, aby Polski Związek Wędkarski był przez kolejne dziesięciolecia stowarzyszeniem mocno zaangażowanych w sprawy wędkarzy, a nie tylko „sklepem” do rozprowadzania zezwoleń. Nasze wody i ich zasoby są skarbem, który jesteśmy zobowiązani zachować dla przyszłych pokoleń w jak najlepszym stanie.
 
 
Co chciałaby pani, aby czytelnicy i miłośnicy wędkarstwa zapamiętali z okazji 75-lecia Polskiego Związku Wędkarskiego?
Siłę tradycji. Fakt, że przez 75 lat ludzie, których łączy wspólne hobby, są w stanie, mimo różnic poglądów i przekonań, jednoczyć się i działać w jednej organizacji, dążąc do wspólnego celu, jakim są czyste i rybne wody.