W pierwszych wiekach wielki post obejmował tylko Wielki Piątek i Wielką Sobotę. W III wieku poszczono już cały tydzień, zaś na początku IV wieku, na pamiątkę czterdziestodniowego postu Jezusa na pustyni oraz czterdziestu lat wędrowania Izraelitów po ucieczce z Egiptu, został przedłużony do czterdziestu dni.
Niedziele, jako dni świąteczne, nie były nigdy do niego wliczane.
Kościół katolicki
W VII wieku Kościół katolicki za początek postu przyjął szóstą niedzielę przed Wielkanocą. Ponieważ niedziele wyłączone były z postu, aby zachować 40 dni pokutnych jego początek przypadał na środę. Od 1570 roku był to już zwyczaj powszechnie obowiązujący w Kościele. W tym dniu na znak pokuty posypywano głowę popiołem.
Papieżowi Grzegorzowi I Wielkiemu przypisuje się wprowadzenie okresu przygotowującego do wielkiego postu – przedpościa (czasu Siedemdziesiątnicy), rozpoczynającego się na dziewięć tygodni przed Wielkanocą i obejmującego trzy kolejne niedziele przed Środą Popielcową: Niedziela Siedemdziesiątnicy (zwana także Niedzielą Starozapustną), Niedziela Sześćdziesiątnicy (zwana także Niedzielą Mięsopustną) i Niedziela Pięćdziesiątnicy (zwana także Niedzielą Zapustną). Aktualnie przedpoście obchodzi się w Kościele katolickim w nadzwyczajnej formie rytu rzymskiego oraz przez luteranów, mariawitów i anglikanów.
Wielki post w Kościele jest traktowany jako czas pokuty i nawrócenia. Jego zaleceniami są post, jałmużna i modlitwa. W okresie wielkiego postu z kościoła znikają kwiaty przy ołtarzu, nastrój pokuty podkreśla skromniejszy wystrój świątyni. Kolorem liturgicznym jest fiolet, a w czwartą niedzielę róż. Ważnym elementem obecnym w kościele oraz w życiu parafian jest śpiewanie pieśni pokutnych; mówiących o nawróceniu i chrzcie oraz pasyjnych pieśni wielkopostnych takich, jak Wisi na krzyżu, Ludu mój ludu, Jezu Chryste Panie miły (podczas nabożeństw pasyjnych: Gorzkie Żale, Droga Krzyżowa).
Kościoły protestanckie obchodzące czas pasyjny
Czas pasyjny stanowi część kalendarza liturgicznego kościołów protestanckich kierujących się w ustalaniu zasad kultu zasadą normatywną, głównie luterańskich, anglikańskich i metodystycznych, a także części kościołów kalwińskich, które interpretują zasadę regulacyjną w sposób umiarkowany: kontynentalnych kościołów ewangelicko-reformowanych oraz niektórych kościołów prezbiteriańskich. Nieobchodzące czasu pasyjnego Radykalniejsze nurty reformacji, w tym przede wszystkim prezbiterianie, a także kongregacjonaliści i baptyści uznali, że zgodnie z konsekwentnym stosowaniem kalwińskiej zasady regulacyjnej chrześcijanom nie wolno używać kalendarza roku kościelnego i obchodzić tradycyjnych okresów liturgicznych.
Było to jednym z ważniejszych nieporozumień istniejących między Kościołem Anglii a dysydentami. Kościoły wywodzące się z tego nurtu reformacji zachowały jednak w większości Wielki Piątek jako dzień ukrzyżowania Chrystusa Jezusa oraz Wielkanoc jako pamiątkę zmartwychwstania Pańskiego, z uwagi na ściśle określony w Biblii czas tych wydarzeń. Purytanie z uwagi na zasadę regulacyjną odrzucili wszelkie tradycyjne święta jako niezgodne z Biblią, łącznie z Bożym Narodzeniem i Wielkanocą. Uznawali, że obowiązujący chrześcijan dekalog wymaga wyłącznie świętowania sabatu, który utożsamiali z niedzielą. Stanowisko takie wyraża m.in. prezbiteriańskie Westminsterskie wyznanie wiary oraz baptystyczne – wyznanie londyńskie.
Niektórzy spośród radykalnych purytanów odrzucili ostatecznie samo święcenie niedzieli na korzyść soboty, twierdząc, że sabat z dekalogu nie dotyczy pierwszego, lecz siódmego dnia tygodnia (np. baptyści dnia siódmego).
Wielki post rozpoczynał się od posypania głów popiołem. W czasie postu chleb smarowało się powidłami lub maczano go w oliwie. Podawano śledzie bez śmietany, kawa również była bez śmietany i bez cukru, za to z palonych żołędzi. Inną z tradycyjnych potraw był kisiel owsiany. Piło się herbatę lipową, zamiast deserów podawano mało słodkie ciastka zwane "wiekuistymi", gdyż można je było jeść w pół roku po upieczeniu. Kobiety na sześć tygodni zdobiły się czarnymi agatami albo drobiazgami z hebanu i onyksu w srebrze. W czas postu nie wypadało grać skocznych polek i mazurków. Jeśli już, to smętne dumki i nokturny. Zdarzało się, że w czas postu dzieciom chowano zabawki, zostawiając tylko te najbardziej zniszczone, a zamiast baśni czytano im żywoty świętych.
źródło wikipedia
