Wykradzione dzieciństwo
Uzależnienie od alkoholu nie jest problemem indywidualnym - dotyka wszystkich członków rodziny. W literaturze partnerów alkoholików nazywa się współuzależnionymi, dzieci natomiast, gdy dorosną, określa się jako DDA - Dorosłe Dzieci Alkoholików. DDA definiuje się jako ludzi pochodzących z rodzin, w których problem alkoholowy dominował nad życiem rodzinnym, czego efektem było wymuszenie przedwczesnego wejścia dziecka w dorosłość.
Osoby z DDA łączy doświadczenie braku bliskości ze strony swoich opiekunów. Rodzice, ze względu na uwikłanie w radzenie sobie z alkoholizmem, pozostają niedostępni. Dziecko nie ma poczucia bezpieczeństwa, pozostaje zostawione samemu sobie, co często przyjmuje jako naturalny stan rzeczy. Alkoholizm w rodzinie wmanipulowuje dziecko w rolę opiekuna - uzależnionego rodzica, ale też i innych współuzależnionych członków rodziny. Podstawowe potrzeby dziecka w rodzinie alkoholowej często nie zostają w ogóle zaspokojone, czego efektem jest tworzenie się dysfunkcjonalnych cech osobowości, które w późniejszych latach stają się podwaliną dla problemów w wielu obszarach funkcjonowania osób z DDA.
Niedaleko pada jabłko od jabłoni
Dzieci osób uzależnionych od alkoholu znajdują się w grupie czterokrotnie wyższego ryzyka dla rozwoju alkoholizmu. Córki uzależnionych rodziców same częściej wiążą się z partnerami z problemem alkoholowym, podtrzymując tym samym krąg nadużyć. Ponadto wiele osób z DDA doświadcza problemów w relacjach interpersonalnych, w pracy, częściej doświadcza negatywnych skutków stresu i jest narażonych na rozwój dodatkowych zaburzeń psychicznych, jak na przykład zaburzenia nastroju czy zaburzenia lękowe.
Uważa się, że alkoholizm jest problemem, który może być dziedziczony - według badań geny są odpowiedzialne za rozwój uzależnienia aż w 60%. Również czynniki psychospołeczne, takie jak rozwój strategii radzenia sobie z nadużywającym rodzicem lub nieprzewidywalną atmosferą w domu, wpływ modelowania lub identyfikowania się z uzależnionym rodzicem, zwiększają prawdopodobieństwo wystąpienia uzależnienia w dorosłości i praktycznie gwarantują kształtowanie się pewnych cech charakterystycznych struktur osobowości występujących w DDA.
Osobowość a DDA
Rodziny, w których występuje uzależnienie od alkoholu, różnią się na skali natężenia dysfunkcjonalnego funkcjonowania, co oznacza, że nie ma jednego typu cech osobowości charakterystycznych dla DDA. Amerykańscy badacze Jonathan Hinrichs, Jared DeFife oraz Drew Westen przeprowadzili badania wśród 360 osób pochodzących z rodzin z problemem alkoholowym. Wnioski z ich badań wskazują, że istnieje aż 5 typów osobowości wśród Dorosłych Dzieci Alkoholików:
-
Zahamowany (inhibited) – takie osoby charakteryzuje pasywna, sztywna postawa wobec życia. Często występujące uczucia to poczucie winy, obniżony nastrój, lęki. U osób z tym typem osobowości DDA często diagnozuje się dodatkowo uogólnione zaburzenie lękowe.
-
Dobrze funkcjonujący (high-functioning) – są to osoby, które mają tendencję do bycia odpowiedzialnymi, sumiennymi oraz empatycznymi. Taki typ osobowości wskazuje, że osobom udało się skutecznie rozwiązać konflikty z okresu dzieciństwa.
-
Uzewnętrzniający się (externalizing) – typ, w którym występują tendencje psychopatyczne oraz do nadużywania alkoholu.
-
Emocjonalnie Rozregulowany ( emotionally dysregulated) – te osoby często doświadczają ekstremalnych emocji oraz braku stabilizacji w relacjach interpersonalnych. Często diagnozuje się u nich depresję.
-
Reaktywny/Somatyzujący (reactive/somatizing) – są to osoby wrażliwe na konflikty interpersonalne, często reagują chorobami somatycznymi na pojawiający się stres, „przeżuwają” swoje problemy, trzymają urazę wobec innych, są kontrolujące, krytykujące, często reagują na różne sytuacje złością lub lękiem.
Osoby, które doświadczyły alkoholizmu rodziców, w życiu dorosłym mogą doświadczać wielu problemów na prawie wszystkich płaszczyznach swojego funkcjonowania, chociaż są i takie, którym udaje się samodzielnie poradzić z brzemieniem trudnego dzieciństwa. Dla tych, którzy nadal doświadczają trudności, specjaliści proponują grupy wsparcia oraz terapie dostosowane do potrzeb osób z DDA.
Na podstawie:
-
Wawerska Kus, J. (2009). Dzieciństwo bez dzieciństwa. Warszawa: Wydawnictwo „DYWIZ”
-
Jonathan Hinrichs, Jared DeFife, Drew Westen. Personality Subtypes in Adolescent and Adult Children of Alcoholics: A two part study. J Nerv Ment Dis. 2011 July ; 199(7): 487–498. doi:10.1097/NMD.0b013e3182214268.
